Havanın akışını durduran veya başlatan, akışın yönünü değiştiren, debi ve basınç
değerlerini ayarlamaya yarayan devre elemanlarına valf adı verilir. Valfler genel olarak 3
gruba ayrılır.
Pnömatik Valfler 3’e ayrılır.
1.Yön Kontrol Valfleri
2.Basınç Kontorl Valfleri
3. Akış Kontrol Valfleri
1.Yön Kontrol Valfleri
Hava geçişini sağlayan, havanın akış yönünü belirleyen, işlem sonucunda havanın
atmosfere bırakılmasını sağlayan devre elemanına YKV denir. Yön kontrol valfleri boyut,
kumanda, işlev olarak çeşitli şekillerde yapılır.
Yön kontrol valflerinin tanımlanmasında rakamlar kullanılır. 3/2, 5/2 gibi. Bu
tanımlamada kullanılan ilk rakam valfin yol sayısını, ikinci rakam ise valfin konum sayısını
belirtir.
Giriş, çıkış ve egzoz kapıları valfin yol sayısını belirler. Uyarı hatları yol sayısını ifade
etmek için kullanılmaz.
Valfin sembol çiziminde kullanılan karelerin sayısı valfin konum sayısını ifade eder.
Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bir valfin sembol çiziminde 2 kare kullanılmış ise bu valf 2
konumlu, 3 kare kullanılmış ise 3 konumludur. YKV’ leri en az 2 konumludur. 2 ya da 3
konumlu valfler çok kullanılır.
2 Yollu Yön Kontrol Valfler
Giriş ve çıkış kapısı olmak üzere 2 yollu 2 konumlu valftir. Açma ve kapama
işlemlerinde kullanılır. Aşağıdaki şekilde makara kumandalı, geri dönüşü yaylı, 2/2 yön kontrol
valfi görülmektedir.
3 Yollu Yön Kontrol Valfler
Giriş, çıkış ve egzoz kapısı olmak üzere 3 yollu ve 2 konumlu valflerdir. Tek etkili
silindirlerin çalıştırılmasında, uyarı sinyallerinin gönderilmesinde vb. işlemlerde kullanılır.
Aşağıdaki şekilde 3/2 YKV görülmektedir.
4 Yollu Yön Kontrol Valfler
Pnömatik motor ve çift etkili silindirlerin hareket ettirilmesinde kullanılır. 4 yollu
valflerin 5 yollu valflerden farkı 2 tane egzoz kapısının olmasıdır (aşağıdaki şekilde görüldüğü
gibi). Pnömatik sistemlerde 4 yollu valflerin yerine yapımı kolay ve maliyeti ucuz olduğu
için 5 yollu vafler kullanılır.
Yön Kontrol Valflerinin İşaretlenmesi
YKV rakam ile ve/veya harf ile işaretlenir. İşaretleme şekli aşağıdaki tabloda
görülmektedir. Pnömatik sistemlerde işaretleme için genelde rakam kullanılırken hidrolik
sistemlerde harf kullanılır.
Yön Kontrol Valflerinin Kumanda Şekilleri
YKV’ nin konum değiştirme şekline kumanda şekli adı verilir. YKV’ nin konum
değiştirmesi valf içindeki sürgünün yer değiştirmesi ile gerçekleşir. Sürgünün konum
değiştirmesi bir kol yardımıyla gerçekleşiyor ise kol kumandalı valf, pedal ile gerçekleşiyor
ise pedal kumandalı valf, elektrik akımı ile gerçekleşiyor ise bobin kumandalı valf adı verilir.
Aşağıdaki tabloda bazı kumanda türleri gösterilmiştir.
2.Basınç Kontrol Valfleri
Basınç kontrol valfleri pnömatik sistemlerde nadiren kullanılır. Basınç ayarlayıcı adı
verilen elemanı, şartlandırıcı konusunda anlatmıştık. Burada sadece emniyet valfinden
bahsedeceğiz. Emniyet valfi basınç ayarlanan değere geldiğinde havanın atmosfere
atılmasını sağlar. Hava kazanları üzerinde kullanılır. Aşağıdaki şekilde basınç kontrol valfinin iç
yapısı görülmektedir.
3.Akış Kontrol Valfleri
Alıcıların hızlarını ayarlamak için debinin değiştirilmesi gerekir. Hava debisinin
değiştirilmesi amacıyla kullanılan valflere akış kontrol valfi denir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü
gibi akış kontrol valfi üzerinde bulunan bir ayar vidası akış kesitinin değiştirilmesi görevini
görür.
